De aanwijzing van de lakzegel
Waarschijnlijk werd het doek tussen 1875 (Corots overlijden) en 1878 (Aankoop van Landschap met ruiter door de Mesdags) in twee stukken gesneden en op paneeltjes geplakt (gemaroufleerd). Een belangrijke aanwijzing voor de datering van deze marouflage vormt de lakzegel met de tekst Vente Corot aan de achterzijde van het paneeltje Landschap met hengelaar.
In de lacunes van deze lakzegel zijn de jaarringen te zien van naaldhout, terwijl de jaarringen in het hout dat is gekozen voor de marouflage eigenschappen van een andere houtsoort vertonen. Naaldhout werd traditioneel gebruikt voor spieramen waar de doeken op werden gespannen.
Bij het verwijderen van de zegel van het naaldhouten spieraam is waarschijnlijk wat hout van dat raam meegekomen. Mogelijk werd juist op de schilderijhelft zonder signatuur, die verder een eigen leven zou gaan leiden als Landschap met hengelaar, de lakzegel aangebracht om duidelijk te maken dat dit werk afkomstig was uit de nalatenschap van de kunstenaar.
Aankoop door de Mesdags
Elf jaar na aankoop van Landschap met ruiter verwierven de Mesdags in 1889 Landschap met hengelaar. Helaas is niet bekend of de Mesdags zich realiseerden dat beide landschapjes ooit één geheel vormden, maar ze kregen wel eenzelfde soort lijst van de firma D. Sala & Zonen in Leiden en ze zijn vaak als koppel tentoongesteld.
Behandeling
Naar aanleiding van deze ontdekking is besloten de twee werken te behandelen. Oppervlaktevuil en de sterk vergeelde vernissen werden verwijderd en kleine beschadigingen in de verflagen zijn geretoucheerd, waardoor de oorspronkelijke kleurstellingen én de composities nu veel beter tot hun recht komen.
Op een digitale reconstructie is te zien hoe de voorstelling er oorspronkelijk moet hebben uitgezien voordat beide doeken werden gescheiden. Er zijn geen plannen om de twee doeken weer samen te voegen, aangezien dat allerlei risico’s met zich mee brengt. De twee afzonderlijke paneeltjes tonen samen de geschiedenis van het oorspronkelijke schilderij.
René Boitelle
Senior Restaurator Schilderijen
Van Gogh Museum