Aan de hand van nieuw onderzoek stellen de auteurs het bestaande beeld van Van Gogh bij: hij kocht de prenten in Parijs niet uit liefhebberij, zoals steeds werd aangenomen, maar verwierf ze met het doel om ermee te gaan handelen. Ook tonen de auteurs aan dat de kleurrijke Japanse houtsneden van kunstenaars als Hiroshige, Kuniyoshi en Kunisada een van de meest krachtige, creatieve inspiratiebronnen achter Van Goghs werk werden en van cruciale invloed waren op de richting die hij als kunstenaar insloeg.
Naast het boek lanceert het Van Gogh Museum een online overzicht van de volledige collectie. Spectaculair onderdeel zijn de ‘verdwenen’ nooit eerder tentoongestelde werken uit Van Goghs verzameling Japanse prenten: circa 50 werken uit privé- en museale collecties zijn door het Van Gogh Museum opgespoord en virtueel herenigd met de verzameling. De prenten zijn als hoogwaardige kleurenafbeeldingen in hoge resolutie gratis te downloaden.
In het symposium Van Gogh & Japan, op 6 en 7 juni in het Van Gogh Museum, spreken verschillende experts over onderwerpen als Japonisme, primitivisme en Van Goghs Japanse prentencollectie. Het boek, de website en het symposium vormen een verdieping van de tentoonstelling Van Gogh & Japan (te zien t/m 24 juni) waarin aan de hand van meer dan 100 kunstwerken de invloed van Japanse kunst op het leven en werk van Van Gogh wordt getoond.
Nieuwe inzichten
Het boek Japanse prenten. De collectie van Vincent van Gogh – geschreven door Chris Uhlenbeck, Louis van Tilborgh en Shigeru Oikawa – gaat gedetailleerd in op Van Goghs verzameling, analyseert de samenstelling en kwaliteit ervan en toont een ruime selectie van bijna 150 prenten die Van Gogh in zijn bezit had. Van Tilborgh beschrijft hoe Van Gogh de Japanse prenten verwierf en op welke wijze hij ze gebruikte. Hij kocht de prenten in Parijs niet uit liefhebberij, zoals steeds werd aangenomen, maar verwierf ze met het doel om ermee te handelen. Japanse kunst was in die tijd een ware rage. En al behoorden de prenten die Van Gogh bij kunsthandelaar Siegfried Bing aankocht niet tot het neusje van de zalm, toen de verkoop niet van de grond kwam, raakte Van Gogh er diep aan verknocht en liet hij zich erdoor inspireren in zijn eigen kunst. De ongebruikelijke, kleurrijke en vrolijke motieven boden de kunstenaar naast inspiratie ook troost.
Specialist in Japanse prenten Chris Uhlenbeck analyseert de geschiedenis en samenstelling van de collectie: de kwaliteit van de kleurenhoutsneden, welke kunstenaars goed in de verzameling vertegenwoordigd zijn – naast onbekende kunstenaars zijn dat bijvoorbeeld Hiroshige, Kuniyoshi en Kunisada – en welke juist ontbreken, en de fascinatie voor bepaalde motieven. Shigeru Oikawa beschrijft de westerse interesse in crépons, felgekleurde prenten op gekreukeld papier – een specifiek soort kleurenhoutsnede waar Van Gogh zeer van gecharmeerd was. Oikawa onderzoekt hoe de crépons werden gemaakt en welke zich in Van Goghs verzameling bevonden.
Japanse prenten. De collectie van Vincent van Gogh is een uitgave van het Van Gogh Museum i.s.m. uitgeverij Tijdsbeeld en verschijnt in het Nederlands en het Engels. Het boek is mede tot stand gekomen dankzij de genereuze bijdrage van de Turing Foundation en de Japan Foundation. De Engelse co-editie wordt uitgegeven door Thames & Hudson (London/New York). Prijs: € 35.
Website: alle prenten van Van Gogh & verdwenen werken
Vanwege de lichtgevoeligheid en omvang van de Japanse prentencollectie van Van Gogh is het onmogelijk die in zijn volledigheid en permanent tentoon te stellen. Internet biedt hierin een uitkomst: tegelijk met het verschijnen van het boek Japanse prenten. De collectie van Vincent van Gogh lanceert het Van Gogh Museum een volledig online overzicht van de verzameling Japanse prenten van Vincent van Gogh. Op www.vangoghmuseum.nl/japanseprenten is de collectie permanent te bewonderen en dankzij uitgebreide tagging handig doorzoekbaar. De bezoeker van de website kan de prenten die in het beheer van het Van Gogh Museum zijn gratis in hoge resolutie downloaden.
Spectaculair onderdeel van de website zijn de ‘verdwenen’ werken uit Van Goghs verzameling Japanse prenten. Van Gogh gaf regelmatig prenten weg aan familie of ruilde ze met bevriende kunstenaars. Zo zijn deze werken verspreid geraakt over de hele wereld. Circa 50 van deze werken zijn door het Van Gogh Museum opgespoord en binnenkort op de website met de verzameling herenigd.
De Japanse prenten op de website zijn voorzien van allerlei trefwoorden die de collectie meer reliëf geven. Zo wordt bijvoorbeeld in één klik zichtbaar dat Van Gogh veel prenten met vrouwelijk schoon uitkoos, dat hij opvallend veel prenten met bomen had en dat hij vaak viel voor de relatief nieuwe, felgekleurde prenten uit de latere Meiji-periode. Door de belangrijkste trefwoorden en de voornaamste kunstenaars van verklarende teksten te voorzien wordt extra context gegeven aan de collectie.
Ook bijzonder zijn de dwarsverbanden die gelegd worden tussen de Japanse prenten en de werken van Vincent van Gogh. Het is daarmee voor de bezoeker mogelijk om vanuit een Japanse prent direct door te klikken naar bijvoorbeeld de kopie die Van Gogh ervan maakte of naar het geschilderde portret waar het werk op de achtergrond te zien is.
Symposium
In het kader van de tentoonstelling Van Gogh & Japan organiseert het Van Gogh Museum een symposium op 6 en 7 juni. Onderzoekers van 19de-eeuwse westerse kunst gaan in gesprek met specialisten op het gebied van Japanse kunst over onderwerpen als japonisme, primitivisme en Van Goghs Japanse prentencollectie. Bekijk het volledige programma.
Van Gogh & Japan
De collectie Japanse prenten van Vincent van Gogh is eigendom van de Vincent van Gogh Stichting en in permanente bruikleen in de collectie van het Van Gogh Museum. Door hun lichtgevoeligheid zijn de prenten zelden te zien, maar tijdens de groot opgezette tentoonstelling Van Gogh & Japan toont het museum een brede selectie. Van Gogh & Japan laat aan de hand van meer dan 100 kunstwerken, waaronder bruiklenen uit collecties van over de hele wereld, zien hoe verstrekkend de invloed van Japanse kunst op het werk van Van Gogh was. Ter gelegenheid van Van Gogh & Japan is het Van Gogh Museum elke zaterdagavond geopend tot 21 uur. De tentoonstelling loopt t/m 24 juni.
Japanse prenten. De collectie van Vincent van Gogh