Bestel de biografie
De biografie is te koop in de Van Gogh Museum webshop.
Toen de broers kort na elkaar overleden, ontfermde Jo zich over Van Goghs artistieke nalatenschap. Vanaf 1891 tot haar dood wijdde ze zich aan de verspreiding en bekendmaking ervan.
Op basis van rijk bronnenmateriaal schetst auteur Hans Luijten (senior onderzoeker bij het Van Gogh Museum) het veelzijdige leven van deze geëngageerde vrouw die zich in de decennia rond 1900 daadkrachtig manifesteerde in een door mannen gedomineerde wereld. Zo was Jo niet alleen actief binnen de kunst- en cultuurwereld, maar ook binnen de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (voorloper van de PvdA) en de ontluikende vrouwenbeweging die zich onder meer sterk maakte voor betere arbeidsomstandigheden van de vrouw.
Luijten: ‘Jo van Gogh-Bonger is misschien nog bij weinigen bekend, maar daarom niet minder invloedrijk. Ik ben erg verheugd dat we haar levensverhaal nu zo uitgebreid kunnen vertellen.’
Een voorgenomen missie
Hans Luijten deed voor deze publicatie jarenlang onderzoek naar het bijzondere leven van Jo van Gogh-Bonger en maakte daarbij gebruik van brieven, kasboeken, documenten en niet eerder gepubliceerde dagboeken. De biografie spitst zich toe op Jo als persoon en staat stil bij haar rol in het verspreiden van het werk van haar zwager Vincent van Gogh.
Luijten: ‘Wanneer Jo in 1889 met Vincents broer Theo trouwt, betrekken ze een appartement in Parijs; daar wordt in januari 1890 hun zoon Vincent geboren. Zes maanden daarna overlijdt de kunstenaar en Theo wil niets liever dan het werk van zijn broer meer bekendheid geven. Hij sterft echter zelf een half jaar later, waarna Jo achterblijft met hun zoontje én een omvangrijke kunstcollectie. Na de dood van Theo besluit zij om de missie van haar man voort te zetten.’
Een magistrale expositie
Jo ging slim en tactisch te werk om Van Goghs kunst onder de aandacht te brengen. Ze verkocht met de hulp van schrijvers, kunstcritici en -handelaren niet alleen doelbewust zijn schilderijen en tekeningen, maar organiseerde ook talrijke (verkoop)tentoonstellingen en leende werk uit aan musea.
Luijten: ‘Eén van haar grote wapenfeiten was de organisatie van een magistrale expositie in het Stedelijk Museum in 1905, waar Jo maar liefst 484 werken van Van Gogh samenbracht. In omvang zou een Van Gogh-tentoonstelling als deze in de geschiedenis nooit meer worden geëvenaard.’ Jo verkocht tussen 1891 en 1925 zeker 192 schilderijen van Van Gogh en 55 werken op papier.
Invloed op de reputatie van Van Gogh
Jo hield zich intensief bezig met de verkoop Van Goghs werken, inspireerde schrijvers en critici tot het schrijven over zijn kunst, en publiceerde in 1914 Vincents brieven aan Theo.
Luijten: ‘Ook dat is ontzettend belangrijk geweest, want door de verschijning van de brieven groeide de waardering voor Vincent als kunstenaar nog verder. Jo’s toewijding heeft aan die reputatie sterk bijgedragen.’
Haar invloedrijke rol en haar beweegredenen om Van Goghs reputatie gevestigd te krijgen, eerst in Nederland, daarna in Frankrijk, Duitsland, Engeland en de Verenigde Staten, worden in deze publicatie voor het eerst gedetailleerd in kaart gebracht.
Toen Jo in 1925 op 62-jarige leeftijd stierf, ging het beheer van alle schilderijen en tekeningen die zij (bewust) niet had verkocht, samen met alle brieven, over op haar zoon. Deze werken vormen nu de kern van het Van Gogh Museum, dat in 1973 opende.