Voor het eerst in hun geschiedenis slaan het Van Gogh Museum en het Stedelijk Museum Amsterdam de handen ineen om in het voorjaar van 2025 samen één grote tentoonstelling te presenteren van een van de belangrijkste kunstenaars van onze tijd: Anselm Kiefer.
De kunstenaar krijgt een erepodium in dit tweeluik waarin voor het eerst zijn bijzondere band met het werk van Vincent van Gogh wordt uitgelicht en alle publiekslievelingen van Kiefer uit de collectie van het Stedelijk, het museum dat zo belangrijk is voor zijn loopbaan, bij elkaar worden getoond. Bovendien zal op beide locaties nieuw, nog nooit getoond werk van de kunstenaar te zien zijn. Anselm Kiefer - Sag mir wo die Blumen sind vertelt een uniek verhaal over de ontwikkeling van Kiefer als kunstenaar. Dit tweeluik is voor bezoekers een doorlopende tentoonstelling: een toegangskaart geeft toegang tot beide musea.
Links: Anselm Kiefer, Innenraum, 1981, olieverf, acrylverf en papier op doek, 287,5 x 311 cm, collectie Stedelijk Museum Amsterdam. Rechts: Anselm Kiefer, De sterrennacht, 2019, emulsie, olie, acryl, schellak, stro, bladgoud, hout, draad, bezinksel van een elektrolyse op doek, 470 x 840 cm © Anselm Kiefer Foto: Georges Poncet
Sag mir wo die Blumen sind
De titel van de tentoonstelling is ontleend aan Where have all the flowers gone, het anti-oorlogslied uit 1955 van de Amerikaanse folkzanger en activist Pete Seeger. Het lied kreeg ook bekendheid door de vertolking in het Engels, Duits en Frans door Marlene Dietrich in 1962 . Het is eveneens de titel van een nieuw en groot ruimtelijk werk van Anselm Kiefer dat in het Stedelijk te zien zal zijn. Verder verwijzen de bloemen in de titel naar de Zonnebloemen (1889) van Vincent van Gogh en naar de landschappen die Kiefer recentelijk maakte. Dit recente werk zal in de tentoonstelling voor het eerst worden getoond.
Anselm Kiefer (1945, Dounaueschingen, Duitsland) werd geboren net voordat de Tweede Wereldoorlog eindigde – als kind speelde hij in de ruïnes van het naoorlogse Duitsland. Kiefer was een van de eerste Duitse kunstenaars die eind jaren 60 in monumentale en schurende werken de beladen Duitse geschiedenis onder de loep nam, wat hem in zijn vaderland op veel kritiek kwam te staan. In Nederland werd zijn werk als eerste op waarde geschat door verzamelaars en musea als het Stedelijk. Later zou Kiefer juist veel waardering oogsten omdat hij blootlegde wat onbesproken bleef. Onderwerpen als geschiedenis, mythologie, filosofie, literatuur, alchemie en het landschap zijn terugkerende thema’s in zijn werk.
Van Gogh Museum
Het Van Gogh Museum toont de telkens terugkerende invloed van Vincent van Gogh op het werk van Kiefer. Toen hij zeventien jaar was, ontving de jonge Anselm een beurs om een reis te maken. Hij koos ervoor in de voetsporen van Van Gogh te reizen, vanuit Nederland naar België en Frankrijk. Vincent van Gogh en zijn werk zouden altijd een belangrijke inspiratiebron voor hem blijven. In de tentoonstelling worden niet eerder getoonde schilderijen van Kiefer gepresenteerd naast enkele cruciale werken van Van Gogh.
Emilie Gordenker, directeur Van Gogh Museum: ‘Anselm Kiefer raakte vanaf het begin van zijn carrière geïnspireerd door Van Gogh. Soms is de inspiratie bijna letterlijk, zoals bij La Berceuse (for Van Gogh) in het gebruik van zonnebloemen en de verwijzing naar Augustine Roulin, de wiegster. Zijn recente werk – hier voor het eerst getoond – laat zien hoe Van Gogh tot de dag van vandaag zijn sporen achterlaat in het werk van Kiefer.’
Stedelijk Museum Amsterdam
In het Stedelijk ligt het accent op de nauwe relatie tussen Anselm Kiefer en Nederland, in het bijzonder de band van de kunstenaar met dit museum. Het Stedelijk kocht al vroeg Innenraum (1981) en Märkischer Sand (1982) aan en organiseerde al in 1986 een spraakmakende solotentoonstelling over zijn werk. Naast het unicum dat alle werken in de collectie van het Stedelijk voor het eerst bij elkaar te zien zullen zijn, zal Kiefer twee nieuwe, ruimtelijke installaties tonen, waaronder het eerdergenoemde titelwerk: een 24-meter lange schilderkunstige installatie, waar Kiefer op dit moment de laatste hand aan legt, en die de gehele omloop van de historische trap zal beslaan.
Rein Wolfs, directeur Stedelijk Museum Amsterdam: ‘Het Stedelijk heeft een lange geschiedenis met Anselm Kiefer en heeft een belangrijke rol gespeeld in de acceptatie van het werk van de kunstenaar. Die band krijgt uitdrukking in twee bijzondere ruimtelijke installaties die hij in ons gebouw zal tonen, en die een totaalervaring zullen zijn. Het zal heel bijzonder zijn om straks die installaties te zien te midden van iconische werken van hem uit de jaren 80. Op die manier blikt Kiefer zowel naar het verleden als naar de toekomst.
De kaartverkoop zal later dit jaar van start gaan, nadere informatie wordt nog bekendgemaakt.
Links: Anselm Kiefer, Voyage au bout de la nuit, 1990 (voorgrond), lood, glas en mixed media, 239 x 750 x 750 cm, en Untitled, 1989, 340 x 501 x 100 cm, collectie Stedelijk Museum Amsterdam. Rechts: Vincent van Gogh, Korenveld met kraaien, 1890, olieverf op doek, 50,5 x 103 cm, collectie Van Gogh Museum (Vincent van Gogh Stichting)