Kees van den Meiracker, hoofd Collectiebeheer & Restauratie, gaf tijdens de PACCIN een lezing over het lichtbeleid van het Van Gogh Museum. Hij ging in op de impact van licht op de kwaliteit van de museumcollectie en sprak over het vaststellen van beleidskaders voor verlichting. Hiermee kan schade vanwege onjuiste belichting zo veel mogelijk worden voorkomen.
Tegenstrijdige belangen
De werken van Vincent van Gogh zijn over de hele wereld beroemd en geliefd vanwege het felle kleurgebruik en de sterke composities. Het Van Gogh Museum wil de werken van Van Gogh voor zo veel mogelijk mensen toegankelijk maken door kunstwerken goed te verlichten in tentoonstellingen. Ook honoreert het museum regelmatig bruiklenen aan buitenlandse musea en worden bijna alle werken permanent op zaal getoond.
Tegelijkertijd heeft het museum de plicht om de collectie te behouden voor toekomstige generaties, het liefst in onveranderde staat. Voor het behoud is de kunst gebaat bij zo min mogelijk blootstelling aan licht. Hierdoor kunnen sommige kleuren in de werken van Van Gogh vervagen.
Lichtschade
Bepaalde pigmenten in de werken van Van Gogh zijn gevoelig voor licht en verkleuren in de loop van de tijd. Om de schade van licht tot een minimum te kunnen beperken, moet dus een compromis worden gesloten tussen enerzijds het goed belichten van de kunst en het verlichten van de museumzaal en anderzijds het beperken van de blootstelling van de kunstwerken aan te veel licht.
Lichtbeleid
De schilderijen die Vincent van Gogh maakte na september 1885 vallen in de meest kwetsbare categorie. Die noemen we ISO 1. Voor deze categorie is een maximale belichting vastgesteld van 50 lux, met een maximale reductie van het UV-gehalte. Deze belichting is overal waar nodig toegepast in het museum.
Nieuw onderzoek zal moeten uitwijzen of de werken uit de Hollandse periode van Van Gogh vóór 1885 ook tot deze categorie zullen behoren. Voor werken op papier was 50 lux al de norm. Belangrijke overwegingen voor het bepalen van de maximale belichting zijn de mate van verkleuring die we acceptabel vinden en de totale maximale belichtingstijd die daarmee samengaat.
Conclusie
In de toekomst zal meer onderzoek nodig zijn naar de verkleuring van bepaalde pigmenten om het lichtbeleid te blijven aanscherpen en de schilderijen van Van Gogh optimaal te conserveren en tentoon te stellen.
PACCIN congres
Van 11 t/m 13 april 2019 vond het tweejaarlijkse congres PACCIN (Preparation, Art handling and Collections Care Information Network) plaats. PACCIN heeft als doel een internationaal netwerk te bieden voor professionals die zich bezighouden met het beheer en behoud van kunst. Dit jaar werd het congres voor het eerst in zijn geschiedenis in Europa gehouden: bij het Stedelijk Museum, het Rijksmuseum en het Van Gogh Museum in Amsterdam.
Meer over verkleuring
Hoe zagen de schilderijen van Van Gogh eruit kort nadat hij ze had geschilderd? Dat werd onderzocht in REVIGO. Wat blijkt? Van Goghs gedurfde kleurgebruik was oorspronkelijk nóg feller.
Kleurenreconstructie van 'De slaapkamer'.