In antwoord op het verzoek van het Van Gogh Museum om het Portret van Camille Roulin te mogen lenen voor de tentoonstelling Van Gogh & Japan die in maart 2018 opende, nodigde het MASP een restaurator uit om de conditie van het schilderij te bekijken en het museum daarover te adviseren. Dit leidde tot een vruchtbare samenwerking tussen beide instellingen.
Meer inzicht
Niet alleen met het oog op de tentoonstelling Van Gogh & Japan, maar ook in de context van ons onderzoek voor de derde bestandscatalogus over Van Goghs schilderijen bood het bezoek aan het MASP een uitgelezen kans het Portret van Camille Roulin grondig te bestuderen, naast drie andere schilderijen van Van Gogh. Door de werken van andere instellingen te bestuderen krijgen we steeds meer inzicht in Van Goghs werkwijze en artistieke ontwikkeling.
Saint-Rémy periode
Naast Camille Roulin, dat Van Gogh in december 1888 in Arles schilderde, bezit het MASP drie werken die de schilder maakte toen hij in Saint-Rémy verbleef: De Arlésienne, De stenen bank in de inrichting in Saint-Rémy en Een wandeling in de schemering. Terwijl Nienke alle relevante documentatie in het museumarchief doornam, kreeg Kathrin de gelegenheid elk schilderij een dag lang te bestuderen in het restauratieatelier, waar de werken, ontdaan van hun lijst, onder de microscoop werden gelegd. Dit leverde waardevolle informatie op over de werkmethoden van de kunstenaar.
Zo bleek Camille Roulin opnieuw een voorbeeld te zijn van een schilderij waarin Van Gogh gebruik maakte van een paletmes om de verf te modelleren. De Arlésienne zelf en de boeken die voor haar op tafel liggen, waren voorafgaand aan het schilderen geschetst met een droog tekenmateriaal, een zogenaamde ondertekening. In datzelfde werk en ook in De stenen bank in de inrichting in Saint-Rémy en Een wandeling in de schemering werd het veelvuldige gebruik van organische rode lakken geobserveerd. Verder werden er monsters genomen om te kunnen vaststellen waaruit de gronderingslaag is samengesteld en welke pigmenten Van Gogh gebruikte, ook om de uitkomst daarvan te kunnen vergelijken met de gegevens over werken in het Van Gogh Museum.
Camille Roulin reisde naar Amsterdam
Op grond van Kathrins conclusies na haar onderzoek en met instemming van Karen Barbosa, de schilderijenrestaurator van het MASP, besloot de directeur dat het Portret van Camille Roulin aan het Van Gogh Museum zou worden uitgeleend voor verder technisch onderzoek en een plek zou krijgen op de tentoonstelling Van Gogh & Japan.
Het schilderij behoort tot een belangrijke groep portretten die Van Gogh eind 1888 in Arles schilderde en waarin hij alles wat hij van de Japanse kunst had geleerd op een ongekende, radicale manier toepaste. Het Portret van Camille Roulin vormt met zijn felle tinten, robuuste contouren en levendig gekleurde achtergrond een belangrijk voorbeeld van deze aanpak. Op de tentoonstelling was dit werk te zien naast De Arlésienne van het Metropolitan Museum in New York en La Berceuse (De wiegster) van het Art Institute of Chicago: een unieke kans om deze meesterwerken bij elkaar te zien.
We zijn onze collega's in São Paulo zeer erkentelijk dat ze dit mogelijk maken.