
Henri de Toulouse-Lautrec, Kunstenaarsboek Yvette Guilbert van Gustave Geffroy, 1894
Op vrijdag 27 september 2024 bracht een internationaal gezelschap van boekenliefhebbers een bezoek aan het Van Gogh Museum. Bij deze bijzondere gelegenheid kregen de deelnemers verborgen schatten uit de collectie te zien.
De Association internationale de bibliophilie maakte in september een rondreis langs Nederlandse bibliotheken en boekencollecties. Maar liefst 90 boekenliefhebbers bezochten in dat kader ook het Van Gogh Museum, waar assistent-conservator Juliette van Uhm en senior librarian Anita Vriend een mooi programma hadden samengesteld en een selectie toonden van de meest bijzondere boeken uit de collectie.
De bezoekers ontvingen het boek Kiezen voor Vincent en een hand-out over de boekenselectie met een inleiding over de betekenis van boeken voor het kunstbedrijf in de 19de eeuw.
Boeken en tijdschriften waren in de 19de eeuw van groot belang voor de ontwikkeling van de kunsthandel. Nieuwe druktechnieken maakten het gemakkelijk om tekstuele en visuele informatie te reproduceren en zorgden ervoor dat deze op grote schaal beschikbaar kwam. Voor kunstenaars bood dit enerzijds een bron van kennis en inspiratie, en anderzijds media om zelf een groot publiek te bereiken.
De keerzijde was dat de technische vooruitgang ook leidde tot massa- en zelfs overproductie van boeken van slechte kwaliteit. Als tegenbeweging ontstond in deze eeuw dan ook een nieuw soort boekproductie en -verzameling: die van de eigentijdse luxe-editie. Een speciale vorm van de geïllustreerde boekeditie is het kunstenaarsboek. Aan het einde van de 19de eeuw ontdekten kunstenaars dat het illustreren van boeken een middel kon zijn om hun eigen artistieke visie tot uitdrukking te brengen.
Zowel de bibliotheek als de collectie werken op papier van het Van Gogh Museum bevat prachtige voorbeelden van deze geïllustreerde uitgaven. Samen geven de collecties een rijk overzicht van de enorme diversiteit aan boeken en tijdschriften uit die tijd. De mooiste voorbeelden hiervan werden speciaal voor deze ontvangst uit de kast gehaald.
Henri de Toulouse-Lautrec, Kunstenaarsboek Yvette Guilbert van Gustave Geffroy, 1894
Ook stond op het programma een bijzondere inzage in boeken die van de broers Van Gogh zijn geweest. Met zijn broer Theo en collega-kunstenaars onderhield Vincent een levendige correspondentie over de literatuur die hem interesseerde.
In zijn brieven kunnen we in totaal meer dan 590 boektitels vinden. Alle boeken die hij noemt, zijn aanwezig in de bibliotheek, sommige uit Vincent en Theo’s eigen bezit. De deelnemers konden een aantal van de meest interessante exemplaren bestuderen, waaronder een door Vincent gesigneerd boekwerk met kleine schetsjes van zijn hand en één waarin hij in rood potlood zijn handtekening heeft gezet.
Al met al kijken de betrokkenen met bijzonder veel genoegen terug op dit geslaagde evenement.