De imposante kunstwerken van Anselm Kiefer (1945) lijken op het eerste gezicht niet veel gemeen te hebben met die van Vincent van Gogh.
Anselm Kiefer (1945) maakt gebruik van materialen als stro, lood en bladgoud, naast traditionele artistieke media als olieverf, aquarelverf, gouache en fotografie. Hoewel Kiefer en Van Gogh niet hetzelfde kleurenpalet delen, zijn beide kunstenaars sterk met elkaar verbonden.
Natuur
Kiefer en Van Gogh delen hun bewondering voor de natuur. Kiefer verbeeldt in zijn werk vaak landschappen die hij ziet als getuigen van de menselijke geschiedenis. Ook Van Goghs landschappen leven; ze geven uiting aan gevoelens en emoties. Beide kunstenaars maken daarnaast gebruik van koren, of afbeeldingen van koren, als verwijzing naar de cirkel van het leven.
Anselm Kiefer, Die Krähen (De kraaien), 2019. Collectie van de kunstenaar. Fotograaf: Georges Poncet © Anselm Kiefer en Vincent van Gogh, Korenveld met kraaien, 1890
Zonnebloem
Zonnebloemen zijn onlosmakelijk verbonden met Van Gogh. Ze zijn ook vaak te zien in het werk van Kiefer. Hun korte bloeiperiode symboliseert het menselijk bestaan en transformatie. Hun zaden brengen nieuw leven voort. Planten en zonnebloemen zijn voor Kiefer ook verbonden met de kosmos en refereren aan de 16de-eeuwse filosoof en astronoom Robert Fludd die stelde dat elke plant op aarde een overeenkomstige ster aan de hemel heeft.
Anselm Kiefer, Sol Invictus, 1995. Collectie van de kunstenaar. Fotograaf: Charles Duprat © Anselm Kiefer
Van Gogh als inspiratiebron
Van Gogh is altijd een belangrijke inspiratiebron geweest voor Kiefer. Op zijn achttiende maakte Kiefer een reis in de voetsporen van Vincent. Hij bezocht plaatsen in Nederland, België en Frankrijk waar Van Gogh had gewoond en gewerkt. Onderweg maakte Kiefer vele tekeningen.
De tekeningen die ik op deze reis maakte, waren duidelijk beïnvloed door Vincent van Gogh, een invloed die tot op de dag van vandaag nog doorwerkt.
Anselm Kiefer
Anselm Kiefer, tekening, 17 x 24 cm, potlood op papier © Anselm Kiefer. Photo: Georges Poncet
Anselm Kiefer, tekening, 15,6 x 20,5 cm, potlood op papier © Anselm Kiefer. Photo: Georges Poncet
Anselm Kiefer, tekening, 23,8 x 30,7 cm, potlood op papier © Anselm Kiefer. Photo: Georges Poncet
Kiefer vindt het fascinerend dat Van Gogh geen ‘geboren kunstenaar’ was en bewondert zijn vasthoudendheid. Van Goghs doorzettingsvermogen bij het schilderen stelde hem in staat meesterwerken te creëren.
Dat doet de volgende vraag rijzen: is talent noodzakelijk om een groot kunstenaar te worden?
Thema's in het werk van Kiefer
Anselm Kiefer is geïnteresseerd in de menselijke zoektocht naar zingeving. Zijn werk verkent filosofische thema’s als vergankelijkheid, wedergeboorte en herinnering.
Speciaal voor deze tentoonstelling maakte Kiefer nieuw, nog nooit eerder vertoond werk. Dit is een unieke kans om het werk van twee van ’s werelds invloedrijkste kunstenaars bij elkaar te zien.
Anselm Kiefer, foto: Waltraud Forelli