Om je alles over het museum en over Vincent van Gogh nóg beter te kunnen laten zien, gebruiken we cookies.
Als je op akkoord klikt, geef je toestemming voor dit gebruik. Met cookies zorgen we ervoor dat de website goed werkt. Ook analyseren we het gebruik van de site, zodat we verbeteringen kunnen aanbrengen. Verder kunnen we advertenties tonen op basis van je interesses. Tot slot gebruiken we cookies om video’s en andere inhoud te tonen, zoals formulieren en Google Maps.
Meer weten? Lees meer over onze cookies.
Twee kunstenaars, één liefde
Twee schilders, één liefde: de natuur. David Hockney (1937) mag dan ruim een eeuw later leven dan Vincent van Gogh (1853-1890), hun manier van kijken naar het landschap is vaak vergelijkbaar. Maar wat betekent de natuur dan precies voor hen? En hoe hebben Van Goghs landschappen Hockney geïnspireerd?
Als [de natuur] vol in bloei staat, is het net of er champagne over de struiken is gegoten. Alles schuimt en het ziet er schitterend uit.
David Hockney, 2018
De Britse kunstenaar David Hockney is al boven de 80 en schildert nog iedere dag. Hockney is een van de bekendste kunstenaars van onze tijd.
Toen Hockney in de landelijke omgeving van Bridlington woonde, maakte hij veel landschappen. Hockney herkent zich in het werk van Van Gogh: allebei zien ze het bijzondere in het gewone landschap. En allebei zijn ze gegrepen door de seizoenen, die de natuur steeds maar laten veranderen.
David Hockney, met medewerking van Jonathan Wilkinson, 'In the Studio', December 2017 (In het atelier, december 2017), collectie van de kunstenaar.
Op deze foto staat hij midden in zijn atelier. Hockney is zelf bijna een kunstwerk op deze 'fotografische tekening', zoals hij het zelf noemt. Hij is omgeven door 3D-foto's van zijn schilderijen, die hij digitaal in de gefotografeerde ruimte heeft gemonteerd.
Vijfentwintig jaar lang leefde Hockney zonder het verglijden van de seizoenen, zoals hij dat in Engeland had gekend. Al die tijd woonde hij in het zonnige Los Angeles.
Eenmaal terug in zijn geboortestreek Yorkshire (2004) was het alsof hij dat wilde inhalen: telkens keerde hij terug naar een bepaalde plek om er de wisseling van de seizoenen vast te leggen.
Hockney maakte vier van dit soort grote kunstwerken waarin hij een stukje bos schilderde. Als je de werken vergelijkt, kun je de geleidelijke veranderingen in de natuur goed zien. Het landschap transformeert haast voor je ogen. De grote schilderijen bestaan uit zes aan elkaar gemaakte doeken.
Ook Van Gogh was gefascineerd door de afwisseling van de seizoenen. Vanuit Arles schreef hij bij het aanbreken van de lente in 1888 aan zijn broer:
'…stuur me in godsnaam onmiddellijk die verf. Het seizoen van de bloeiende boomgaarden duurt maar zo kort en je weet dat dat motieven zijn waar iedereen vrolijk van wordt.'
David Hockney, 'May Blossom on the Roman Road' (Bloeiende meidoorns langs de Romeinse weg), 2009, collectie van de kunstenaar
Over de lente zegt Hockney dat het wel lijkt alsof er champagne over de struiken is gegoten en alles lijkt te bubbelen. Hij is net zo enthousiast over het ontluiken van de bloesembomen als Van Gogh dat ooit was.
Veel mensen kijken voor zich naar de grond om te kunnen lopen, maar echt kijken doen ze niet. Van Gogh keek echt.
David Hockney, 2018
Om de natuur goed te kunnen schilderen moet je de tijd nemen om alles echt goed te observeren. ‘Je moet echt goed kijken’, zoals Hockney zegt. En volgens hem deed van Gogh dat. Hij zag wat veel mensen over het hoofd zien. En hij betovert ons ermee tot op de dag van vandaag.
David Hockney, 'Under the Trees, Bigger' (Onder de bomen, groter), 2010–2011, collectie van de kunstenaar
David Hockney kan gefascineerd raken door bomen met prille, groene uitlopers, lentebloemen, het heldere licht. Als je erop let blijft niets ook maar een moment hetzelfde in de natuur: ‘De natuur verveelt nooit, toch?’
Soms steel ik weleens iets van Van Gogh, dat is zo. Goede kunstenaars ontlenen niets aan anderen, maar stelen.
David Hockney, 2018
Een landschap vol kleurcontrasten en korenhalmen die alle kanten op gaan, alsof ze bewegen in de wind. Het zijn dit soort aspecten in Van Goghs werk die Hockney goed bekeek. Wat deed hij daarmee?
David Hockney, 'Woldgate Vista', 27 July 2005 (Uitzicht vanaf Woldgate, 27 juli 2005), collectie van de kunstenaar
Hockney laat iedere afzonderlijke grasspriet dansen. Die beweeglijkheid is geïnspireerd door een schilderij als De oogst van Van Gogh.
Ook Van Goghs patroon van kleurcontrasten tussen alle afzonderlijke velden, haagjes en soorten begroeiing komt terug in Uitzicht vanaf Woldgate, 27 juli 2005.
Iedere schilder heeft zijn eigen handschrift. Hockney en Van Gogh gebruiken bijvoorbeeld allebei kenmerkende strepen en stippen. En bij het schilderen van een bos kiezen zij een standpunt waarbij de lange lijnen van de kale stammen de dienst uitmaken.
Vincent van Gogh, 'Kreupelhout met twee figuren', 1890, Cincinnati Art Museum, legaat van Mary E. Johnston, 1967.
Van Gogh was duidelijk gegrepen door het ritme van de kale boomstammen, toen hij met lange lijnen dit bosgezicht schilderde. Hockney herkent ook hierin de manier waarop Van Gogh zich telkens liet verrassen door wat hij tegenkwam in de natuur.
David Hockney, 'The Arrival of Spring in Woldgate, East Yorkshire in 2011' (twenty eleven), (Het aanbreken van de lente in Woldgate, East Yorkshire in 2011.
Felle kleuren, strepen en stippen: het zijn allemaal onderdelen van Van Goghs bekende handschrift die Hockney op geheel eigen wijze in zijn landschappen toepaste.
Houden van de natuur, tot jezelf komen, genieten van de schoonheid. Voor de een is het vanzelfsprekend, voor de ander iets wat misschien later komt. Waar bij Van Gogh de liefde voor de natuur al vroeg ontstond, had Hockney wat meer tijd nodig om het landschap te gaan waarderen.
Vincent van Gogh, 'De schilder op weg naar Tarascon', 1888 (verloren gegaan tijdens de Tweede Wereldoorlog)
Van Gogh groeide op in een dorp in Noord-Brabant, waar de akkers en de natuur altijd dichtbij waren. Zijn leven lang trok hij erop uit. Waar hij ook woonde, hij zocht steeds het groen op, om te schilderen en om er rust te vinden.
David Hockney schildert Woldgate Woods, 26, 27 & 30 July 2006
Geboren en getogen in de Noord-Engelse stad Bradford was David Hockney niet bepaald van huis uit een natuurmens. In een interview uit 1976 zei hij zelfs: ‘I do prefer culture to nature. I get more excited.’ Maar sinds de late jaren negentig is het voor hem juist andersom. Nu ziet hij hoe het landschap van uur tot uur blijft boeien.
Het lijkt wel of in Van Goghs landschappen de energie samenbalt. Want welk seizoen Van Gogh ook onder handen nam, het is de kracht die ervan uitgaat die Hockney en vele anderen nog altijd blijft inspireren.
Ik kan soms zoo verlangen naar landschap te maken, net als naar een verre wandeling om eens op te frisschen en ik zie in de heele natuur, b.v. in boomen, expressie en als ’t ware een ziel
Vincent van Gogh aan zijn broer Theo, vanuit Den Haag, 10 december 1882
